غربالگری سه‌ماهه دوم: در چه مواقعی باید انجام شود ؟
یکی از پرسش های پرتکرار مادران در دوران بارداری درباره واجب بودن غربالگری دوم می باشد. غربالگری سه‌ماهه دوم که اغلب به عنوان تست چهارگانه (quad test) شناخته می‌شود، بخش مهمی از مراقبت‌های دوران بارداری است. این تست معمولاً بین هفته‌های ۱۵ تا ۲۰ بارداری انجام می‌شود اما بهتر است بین هفته‌های ۱۶ تا ۱۸ انجام شود چون بهترین نتایج در این مدت به دست می‌آید. این غربالگری به ارزیابی خطر برخی از ناهنجاری های ژنتیکی و نقص‌های نوزادی کمک میکند.
در چند حالت باید غربالگری سه ماهه دوم بارداری یا همان تست کواد انجام شود که در زیر آمده است:
۱. انجام نشدن غربالگری سه‌ماهه اول
اگر غربالگری سه‌ماهه اول انجام نشده یا نتیجه‌گیری آن نامشخص بوده است، غربالگری سه‌ماهه دوم می‌تواند اطلاعات مهمی درباره‌ی رشد نوزاد و خطر ناهنجاری‌های کروموزومی ارائه دهد.
۲. نتایج غیر نرمال از غربالگری سه‌ماهه اول
اگر نتایج غربالگری سه‌ماهه اول نشان‌دهنده افزایش خطر ناهنجاری هایی همانند سندرم داون، تریزومی 13 یا تریزومی ۱۸ باشد، غربالگری سه‌ماهه دوم می‌تواند اطلاعات بیشتری برای ارزیابی دقیق‌تر این خطرها ارائه دهد(در برخی از موارد میزان خطر سندرم داون، تریزومی 13 یا تریزومی 18 در غربالگری سه ماهه اول بارداری به صورت بینابینی به دست می آید که در این شرایط با نظر متخصص زنان در بسیاری از موارد مادران علاوه بر غربالگری سه ماهه اول بارداری، تست کواد را نیز انجام می دهند و نتایج حاصل شده از تست غربالگری سه ماهه اول بارداری و تست کواد به صورت جمعی آنالیز شده و یک نتیجه قطعی و دقیق به دست می آید، به این نوع غربالگری، یعنی انجام دو مرحله غربالگری به صورت پشت سرهم و آنالیز نتایج آن ها به همراه هم غربالگری سکنشوال sequential نیز گفته می شود).
۳. سن مادر
زنانی که در زمان زایمان ۳۵ سال یا بیشتر دارند، در معرض خطر بالاتری برای ناهنجاری‌های کروموزومی در نوزادان خود هستند. برای همین در بسیاری از موارد با صلاحدید متخصص زنان و زایمان برای این خانم های بارداری هم غربالگری مرحله اول و هم غربالگری مرحله دوم انجام می شود.
۴. سابقه خانوادگی اختلالات ژنتیکی
اگر سابقه خانوادگی اختلالات ژنتیکی یا نقص‌های تولد وجود داشته باشد، غربالگری سه‌ماهه دوم می‌تواند به ارزیابی خطر این شرایط در نوزاد کمک کند.
۵. برخی شرایط پزشکی در مادر
شرایطی مانند دیابت، صرع یا سایر مشکلات مزمن سلامتی می‌توانند خطر نقص‌های تولد را افزایش دهند. غربالگری سه‌ماهه دوم ه همراه غربالگری مرحله اول بارداری می‌تواند این خطرها را با دقت بیشتری نظارت کند.
۶. بارداری قبلی با نقص‌های تولد
اگر بارداری قبلی منجر به نوزادی با اختلال ژنتیکی یا نقص تولد شده باشد، غربالگری سه‌ماهه دوم به همراه غربالگری مرحله اول بارداری می‌تواند خطر را در بارداری فعلی نظارت کند.
۷. مصرف دارو یا مواد خاص
قرارگیری در معرض داروهای خاص، مواد مخدر یا مواد مضر در دوران بارداری می‌تواند خطر نقص‌های تولد را افزایش دهد. در برخی از موارد غربالگری سه‌ماهه دوم می‌تواند به تشخیص زودهنگام مشکلات احتمالی کمک کند.
۸. عفونت‌های مادر
عفونت‌ها در دوران بارداری، مانند سرخجه یا سیتومگالوویروس، می‌توانند بر رشد نوزاد تأثیر بگذارند. غربالگری سه‌ماهه دوم به ارزیابی تأثیر چنین عفونت‌هایی کمک میکند.
۹. آرامش ذهنی
حتی در بارداری‌های کم‌خطر، برخی والدین برای اطمینان از سلامت نوزاد خود و آماده‌شدن برای هرگونه مشکلات احتمالی، تصمیم به انجام غربالگری سه‌ماهه دوم می‌گیرند، در این موارد با وجود عدم واجب بودن غربالگری دوم خانواده ها تصمیم به انجام این غربالگری می گیرند.
